در تغذیه گاو های شیری شکل عنصر مکمل شده در مقایسه با مقدار مصرف از اهمیت بیشتري برخوردار می باشد. محققین بیان نموده اند که دو عامل خوراکی اصلی موثر بر زیست فرآهمی مواد معدنی شامل عوامل آلی تاثیرگذار بر زیست فرآهمی و نیز اثرات متقابل یون-فلز می باشند. معمولا مواد معدنی کم نیاز مانند مس، منگنز و روی به صورت فرم غیر آلی مانند نمک های سولفاته در مکمل ها استفاده می شوند. این مواد معدنی به فرم خشک با سولفات یا اکسید پیوند دارند، اما هنگام هیدراته شدن در دستگاه گوارش از سولفات جدا می شوند و به صورت نامحلول و غیر قابل هضم با مواد هضمی فعل و انفعالات داده و و از طریق مدفوع دفع می شوند. اما برای حل این مشکل فرم های آلی مانند کلات های آمینو اسید فلزی، ترکیبات فلزی، آنالوگ متیونین هیدروکسیل، پروتئینات فلزی و پروپیونات های فلزی، برای افزایش جذب روده ای و فراهمی زیستی مواد معدنی تولید شده اند. کلاته ها از پیوند بین یون فلزی (ماده معدنی) و لیگاند آلی (پروتئین و اسید آمینه) تشکیل می شوند این ترکیبات در گاوهای شیری مفید بوده و به شکل پایدار در شکمبه باقی می مانند.
این فرضیه وجود دارد که این عناصر به ترکیب آلی متصل می شوند زیرا ترکیب روی-متیونین بیش از فرم غیر آلی برای جذب قابل دسترس است. همچنین پروتئینات روی ممکن است با افزایش سنتز کراتین در مجرای پستان، مقاومت در برابر عفونت های پستانی را افزایش دهد. در یک مطالعه پیشین، گاوهای تغذیه شده با مکمل حاوی ۳۶۰ میلی گرم روی، ۲۰۰ میلی گرم منگنز، ۱۲۵ میلی گرم مس به صورت ترکیبات آمینو اسیدی و ۱۲ میلی گرم کبالت از ترکیب کبالت گلوکوپتونات، می تواند تولید شیر را افزایش داده، اجزا اصلی شیر را بهبود بخشیده (مانند انرژی شیر، چربی، پروتئین خام، عملکرد و مواد جامد شیر) و تعداد ورم پستان را کاهش دهد. در مطالعه ای دیگر، نشان داده شده است که استفاده از مکمل جیره ای حاوی روی، مس و سلنیوم آلی در گاوهای شیری باعث کاهش تعداد موارد جدید و کل موارد ورم پستان تحت بالینی در مقایسه با گاوهایی که این عناصر را از منابع غیر آلی دریافت کرده اند، می شود.
در مطالعه ای اخیرا نشان داده شده است که استفاده از مکمل حاوی روی، منگنز، مس و کبالت گلوکوپتونات با فراهمی زیستی بعد از زایمان گاوهای شیری می تواند عملکرد سلول های پلی مورفونوکلئر را بهبود بخشده و ظرفیت بیشتری برای کنترل پاتوژن مهاجم، بهبود عملکرد کبد و عملکرد تولیدمثلی ایجاد کند. از طرف دیگر، مکمل های قبل و بعد از زایمان گاوهای شیری حاوی کیلات کروم بر وضعیت سلامت غده پستانی تأثیرگذار نیست اما مکمل پیکولینات کروم در طی ۹ هفته آخر آبستنی میزان جفت ماندگی در گاوهای شیری را کاهش می دهد. کروم کلاته با پروپیونات منجر به افزایش مصرف خوراک قبل از افزایش تولید شیر شده است. استفاده مکمل کروم-متیونین قبل از زایمان می تواند به گاوها کمک کند تا زودتر وارد دوره شیردهی بعدی شده و بتوانند دوره شیردهی را با مصرف ماده خشک مطلوبی به پایان برسانند. با این حال، تغذیه مکمل پیش از زایمان کولین عبوری به گاوهای مبتلا به کتوز تحت بالینی در طول دوره انتقال، تأثیر زیادی بر برخی از متابولیت های انرژی از جملهBHBA ، تری گلیسیرید و LDL با کمترین تأثیر بر حساسیت به انسولین از خود نشان داده است. از طرف دیگر، مکمل حاوی نیاسین عبوری، اثر قابل توجهی روی میزان کورتیزول سرم و تقویت حساسیت به انسولین با حداقل تأثیر بر غلظت BHBA نشان داده است. گزارش شده است که میزان جذب ظاهري روي در تلیسه هاي مصرف کننده گلایسینات روي نسبت به گروهئهاي مصرف کننده سولفات روي و متیونین روي تمایل به افزایش داشت. نعمت پور و همکاران (۱۹۹۸) نیز در بررسی تاثیر منابع مختلف روی بر زیست فراهمی این عنصر و عملکرد تولید گاوهای شیرده هلشتاین بیان نمودند که منابع گلایسینات روی و هیدروکسی کلراید روی زیست فراوری بالاتری نسبت به منابع معدنی آن داشته و جذب آن ها بالاتر از سولفات روی می باشد. که بیانگر این موضوع است که می توان سطوح کمتری از مکمل روی از منابع گلایسینات و هیدورکسی کلراید به منظور تامین نیاز دام در مقایسه با منبع معدنی اکسید روی و سولفات روی استفاده کرد. در این تحقیق استفاده از منابع آلی همچنین باعث بهبود کیفیت شیر و کاهش سلول های بدنی آن شد.
به طور کلی بیان شده است که استفاده از شکل آلی مواد معدنی منجر به افزایش زیست فرآهمی شده، و در نتیجه میزان جذب در سیستم هضم روده اي را افزایش می دهد. افزایش میزان جذب ماده معدنی از یک سو باعث بهبود عملکرد و سلامتی دام شده و از طرف دیگر سطح نیاز مکمل را در جیره کاهش می دهد.
Younis, M., El-Ashker, M., El-Diasty, M., Youssef, M. A., & El-Khodery, S. (۲۰۲۱). Oxidative Stress in Transition Dairy Cattle: Current Knowledge and the Potential Impact of Supplementing Organic Trace Elements. Asian Journal of Research in Animal and Veterinary Sciences, ۱-۲
