مدیریت تغذیه ای دربخش اول دوره خشکی گاو شیری

۷ دقیقه خواندن

بخش اول دوره خشکی یا far-off از روز ۶۰ تا ۲۱ قبل از زایش را شامل می‌شود.

اهداف کلی دوره‌ی فارآف شامل :

۱-نگهداری (جلوگیری از تغییر) نمره وضعیت بدنی

۲- نگهداری توده عضلانی و ذخیره پروتئین بدن.

۳- جوان سازی و تجدید دیواره و پرزهای شکمبه.

۴- تامین نیاز ویتامین‌ها و مواد معدنی.

روزهای دوره خشکی و مراحل آن به صورت نمودار در زیر آمده است

مصرف خوراک در دوره خشکی (Far off)

انتظار می‌رود هر گاو در این دوره مصرف ماده خشکی معادل ۲ تا ۲.۲% وزن بدن داشته باشد. بنابراین گاو با وزن ۶۱۴ کیلو گرم، روزانه ۱۲.۳ تا ۱۳.۶ کیلو گرم ماده خشک در روز مصرف خواهد کرد. جداول پایین نمونه ای از جیره گاو در این دوره و میزان مواد مغذی مورد نیاز را نشان می‌دهد.

اقلام جیره%

Far off دوره

یونجه خشک

۳۳.۷۱

سیلاژ ذرت

۳۲.۳۳

کاه گندم

۱۰.۷۸

کنجاله سویا

۱.۵۵

پودر گوشت

۱.۶۴
دانه جو

۳.۷۹

دانه ذرت

۶.۱۲

سبوس گندم

۵.۳۴

تفاله چغندر

۳.۶۲

مواد معدنی

۰.۵۲

ویتامین‌ها

۰.۵۲

Item

Far off

DMI Kg/d

۱۱.۶

ME Mcal /Kg DM

۲.۱۸

CP%

۱۲.۲

Soluble Protein(% CP)

۴۰

Undegradable intake protein (UIP)

۲۹

Degradable intake protein (DIP)

۷۱

MP g/d

۷۷۰

MP From Bactria (% MP)

۷۱۹

Methionine (% MP)

۲.۲۴

Lysine (% MP)

۷.۱۲

  نمره وضعیت بدنی (BCS)

بهترین حالت، خشک کردن گاو در نمره وضعیت بدنی ۳.۵ و حفظ این نمره تا هنگام زایش است. گاوها در اواخر شیردهی با بازدهی بیشتری انرژی را برای جایگزینی ذخایر بدنی از دست رفته استفاده می‌کنند (بازدهی انرژی برای جایگزینی ذخایر در اواخر شیردهی ۷۵% در مقابل بازدهی انرژی ۶۰% در دوره خشکی). همچنین پیشنهاد می‌شود نمره وضعیت بدنی در طول اواسط تا اواخر شیردهی بهبود یافته و به میزان ۳.۵ که مناسب دوره خشکی است برسد.

اگر در اواخر دوره شیردهی گاوها خیلی سنگین شده باشند بلافاصله باید انرژی جیره را کاهش داد. هرگز نباید گاو را در دوره خشکی تحت رژیم کاهش شدید انرژی برای کاهش وزن و کنترل نمره وضعیت بدنی قرار داد، زیرا گاوها در شرایط کتوتیک قرار گرفته و شروع به ذخیره چربی در کبد می‌کنند. بنابراین هر گونه کنترل وزنی باید در اواخر دوره شیردهی صورت گیرد و هدف در دوره خشکی نگهداری BCS است

هدف در گاوهای لاغر

محققان ایالت میشیگان دریافتند که گاوهایی که در دوره خشکی افزایش وزن و افزایش چربی داشتند، در دوره شیردهی بعدی شیر بیشتری تولید کردند و احتمال آبستنی در اولین تلقیح آن‌ها افزایش یافت. بنابراین پیشنهاد کردند وقتی گاوها با نمره وضعیت بدنی ۲.۷۷ وارد دوره خشکی شوند بهتر است وزن آن‌ها در دوره خشکی افزایش یابد. در وهله اول باید تلاش کنیم که گاوها را لاغر وارد دوره خشکی نکنیم. گاوهایی با نمره وضعیت بدنی بالا (>۳.۷۵) بیشتر در معرض کاهش اشتها کتوز و سایر مشکلات متابولیکی قبل و بعد زایش هستند.

پروتئین و ذخیره عضلانی

کمیته تحقیقات تغذیه آمریکا در سال ۱۹۸۹ پروتئین ۱۲ درصد را برای گاوهای اوایل دوره خشکی پیشنهاد می‌کند. اکثر متخصصین تغذیه با این پیشنهاد برای دوره فارآف موافق‌اند. ولی بعضی متخصصین توصیه می‌کنند که برای ایجاد یک حاشیه امنیت پروتئین باید ۱۲ تا ۱۳% باشد. این کمیته در سال ۲۰۰۱ پروتئین متابولیسمی مورد نیاز را بر اساس روزهای آبستنی و وزن تولد تخمین میزند و پیش بینی می‌کند گاوی با وزن ۷۳۰ کیلو گرم که در روز ۲۴۰ آبستنی قرار دارد، روزانه ۱۴.۴ کیلوگرم ماده خشک و ۸۷۱ گرم پروتئین متابولیسمی نیاز دارد. در نهایت این کمیته در سال ۲۰۰۱ میزان پروتئینی بیش از ۱۲ درصد را برای. تامین نیاز دام پیشنهاد می‌کند(NRC, ۲۰۰۱; NRC, ۱۹۸۹)

کمبود پروتئین در دوره خشکی ممکن است باعث تخلیه ذخایر پروتئینی بدن گاو شود و در نتیجه در دوره شیردهی تولید شیر، بازدهی تولید مثل و سطح سلامت گاو کاهش خواهد یافت. در یک مطالعه با افزایش پروتئین جیره تلیسه از ۱۰ به ۱۳% از روز ۷۰ تا روز صفر قبل از زایش، تولید شیر در اولین دوره شیردهی از ۱۸۰۷ کیلوگرم به ۱۱۷۲۰ کیلوگرم رسید. متاسفانه بسیاری از گاوداران گاوهای اوایل دوره خشکی را فقط با سیلاژ ذرت و علوفه گراس با کیفیت پایین تغذیه می‌کنند و از دادن هرگونه مکمل پروتئینی خودداری می‌کنند بنابراین پروتئین جیره درسطح ۸ تا ۱۰% باقی می‌ماند.

بازسازی دیواره شکمبه

جیره با میزان بالای علوفه به خصوص علوفه‌هایی با ساقه بلند مثل یونجه خشک در اوایل دوره خشکی بسیار اهمیت دارد. این علوفه‌ها به پر ماندن فیزیکی شکمبه، تحریک عضلات شکمبه و برطرف شدن بافت‌های کراتینه و آسیب‌های ناشی از جیره‌های پرانرژی کمک می‌کند. همچنین به افزایش مصرف ماده خشک و تولید شیر بعد زایش کمک می‌کند. همچنین به دلیل انرژی پایین باعث جلوگیری از چاق شدن بیش از حد گاوها در دوره خشکی می‌شود. محتوای سدیم و پتاسیم علوفه‌ها در این دوره اهمیت چندانی در وقوع تب شیر ندارد بنابراین می‌توان از انواعی از علوفه‌ها در این دوره استفاده کرد (چون ورود گاوها به دوره بالانس مواد معدنی ۲۱ روز قبل از زایش صورت می‌گیرد). مصرف علوفه‌هایی با دانه زیاد مثل سیلاژ ذرت باید به میزان ۳۰ تا ۴۰% ماده خشک جیره محدود شود. (University of Kentucky, Donna Amaral-Phillips and Sharon Franklin)

مواد معدنی و ویتامین‌ها

اگر گاو از مواد معدنی و ویتامین‌های ضروری در بخش اول دوره خشکی محروم شود اثر این کمبود و محرومیت ممکن است تا بعد از زایش مشاهده نشود اما اثر منفی متعاقباً حتمی خواهد بود. مواد معدنی و ویتامین‌ها برای پیشگیری از جفت ماندگی، ادم پستان و اکثر عوارض متابولیکی بعد زایش اهمیت دارند . معمولاً در تغذیه ابتدای دوره خشکی تمهیدات مناسبی برای مکمل سازی ویتامین‌ها و مواد معدنی در نظر گرفته نمی شود. بعضی دامداران مکمل‌ها را به صورت انتخاب آزاد در اختیار دام قرار می‌دهند که  روش مناسبی نیست و اگر قرار است تغذیه گروهی باشد بهترین روش مصرف مکمل، مخلوط کردن آن با جیره کاملاً مخلوط است.

(Larry Smith and Joe Hogan at the Ohio State University)

نمونه‌ای از مواد مغذی مورد نیاز گاوهای بخش اول دوره خشکی در جدول زیر آمده است.

Table. Concentration of nutrients recommended in a total mixed ration for far-off dry cows.

Source: ۱۹۸۹ Nutrient Requirements of Dairy Cattle(۶th rev. ed.).