مجموعه ای از عوامل عفونی از جمله باکتری ها ، ویروس ها و انگل ها باعث ایجاد اسهال در حیوانات مزرعه می شود. بسیاری از این انتروپاتوژن ها باعث ایجاد ضایعات شدید روده، تغییر در فعالیت آنزیم، تغییر در مکانیسم های انتقال مواد مغذی یا ترکیبی از این اثرات می شوند. در حالی که بیشتر این عوامل روده ای باعث اسهال می شوند، علائم بالینی متفاوت دارند. برخی با اسهال خفیف همراه هستند، برخی عوارض شدید نشان میدهند و برخی دیگر باعث مرگ و میر بالا میشوند. اسهال عفونی حیوانات نوزاد یکی از شایع ترین بیماری ها در حیوانات مزرعه بوده که می تواند زیان اقتصادی بالایی برای مزرعه به وجود بیاورد. مدیریت گله ای که با اسهال حاد عفونی مواجه است بسیار دشوار میباشد چرا که دلیل آن میتواند انتروپاتوژن بالقوه زیادی از جمله تفاوت در ایمنی فردی حیوانات گله، دینامیک جمعیت، تنش های محیطی، وضعیت تغذیه باشد سبب شناسی را مشکل می کند. سبب شناسی برای درصد زیادی از موارد اسهال در نوزاد قابل تععین نیست.
آنتریت نوزادی یک بیماری مهم است که باعث مرگ حیوانات قبل از ۳ هفتگی شده و منجر به خسارات اقتصادی چشمگیری می شود. عوامل ویروسی می توانند حیوانات جوان را در معرض عفونت های ثانویه در دستگاه گوارش، به ویژه در بره ها و بزغاله های کوچکتر از ۲۱ روز قرار دهند. اگرچه اسهال نوزادی در گوساله ها شایع است ، اما هنوز دانش کمی در مورد آسیب شناسی، بیماری زایی و ایمونوهیستوشیمیایی عوامل ویروسی که باعث ایجاد آنتریت نوزادی در بره ها و بزغاله ها می شوند، وجود دارد. اوزمن و همکاران (۲۰۱۸) آزمایشی با هدف تشخیص ایمونوهیستوشیمیایی اتیوپاتوژنز ویروسی در بره و بزغاله ها با اسهال نوزادی انجام دادند. در این مطالعه با هدف شناسایی ویروس آدنوویروس ، روتاویروس ، کروناویروس و ویروس تبخال در روده بزغاله ها و بره های مبتلا به آنتریت ویروسی انجام شده است.
مواد و روشها: آنتی ویروس آدنوویروس ها، روتاویروس ها ، کروناویروس ها و ویروس تبخال بر روی بافت روده آغشته به پارافین از بره های بزغاله هایی که از ابتلا به آنزیت درگذشته بودند، استفاده شد. علاوه بر این، عوامل ویروسی در سلول های روده با میکروسکوپ الکترونی مشخص و ارزیابی شدند. مواد مورد مطالعه شامل ۱۵ بره و ۱۵ بزغاله بودند. عوامل ویروسی در ۲۰ تا از ۳۰ حیوان از طریق ایمونوهیستوشیمی تشخیص داده شدند. روتاویروس در ۱۰ حیوان، آدنو ویروس در پنج مورد، ویروس تبخال در سه نفر و كرونا ویروس در دو حیوان تشخیص داده شدند.
نتایج: این مطالعه نشان داد که عوامل ویروسی نقش مهمی در آنتریت نوزادی در بره ها و بزغاله ها دارند. باكتري ها، ويروس ها و پروتوزوآ ها مي توانند در آنتریت نوزادي نقش داشته باشند و شناسايي عوامل موثر بر آن ، بدون مطالعه آزمايشگاهي ممكن نيست. علاوه بر این ، سیستم ایمنی بدن حیوانات و عوامل محیطی عوامل مهمی برای بروز این بیماری هستند.
در این مطالعه سن حیوانات بین ۱ تا ۲۱ روز متغیر بوده اما ابتلا به عفونت در سنین ۱ تا ۱۲ روز بیشتر مشاهده می شود و حیوانات آلوده بلافاصله پس از ظهور علائم بالینی در این دوره جان خود را از دست می دهند. شایع ترین علائم بالینی شامل تب ، افسردگی، کم آبی ، تنش ، تورم شکم و کاهش اشتها هستند. معاینات هیستوپاتولوژیکال ضایعات خفیف تا شدید در نمونه های روده از جمله پرخونی عروق ، ادم زیر مخاطی، فرسایش و زخم های لایه اپیتلیال روده و نفوذ سلول التهابی در زیر روده را نشان داد. بزرگ شدن سلولهای ترشحی مخاط نیز مشاهده شد. این نتایج در آنتریت نوزادی متداول است و با مطالعات قبلی در مورد یافته های بالینی و آسیب شناختی موافق بود. عوامل اسهال نوزادی در گوساله ها اغلب عبارتند از روتاویروس ها، کروناویروس و اشرشیا کولی انتروتوکسیژنیک. تشخیص عوامل ویروسی با معاینه ایمونوهیستوشیمیایی امکان پذیر است. این مطالعه نشان داد که شایعترین عوامل ویروسی در اسهال بره ها و بزغاله ها ، روتاویروس ها هستند. البته آلودگی های تک یاخته ای و باکتریایی نیز مشاهده شد. همچنین مشخص شد كه كورونایروس در مقایسه با سایر علل ویروسی اسهال در نشخواركنندگان كوچك یك عامل مهم نیست. اما طبق مطالعه قبلی توسط همین نویسندگان، شیوع آن افزایش یافته است و ممکن است در آینده عامل ویروسی مهمی در آنتریت نوزادی باشد.
در کل علت ویروسی بروز اسهال نوزادی در نشخوارکنندگان از اهمیت بالایی برخوردار بوده و دامپزشکان باید رفع این مشکل را مورد توجه قرار دهند. یکی از عوامل پیشگیری کننده واکسیناسیون گوسفند و بز های باردار می باشد که ممکن است ایمنی نوزادان را بالا ببرد.
منبع:
Ozmen, O., Haligur, M., Aydogan, A., & Demir, N. (۲۰۱۸). Immunohistochemical Detection of Viral Etiopathogenesis in Lambs and Goat Kids with Neonatal Diarrhea. Acta Scientiae Veterinariae, ۴۶(۱), ۸.